Selatin Camilerimiz
|
ÜSKÜDAR İLÇESİ SELATİN CAMİLER LİSTESİ
|
|
| S.NO | CAMİNİN ADI |
| 1 | BEYLERBEYİ HAMİDİ EVVEL C. |
| 2 | BÜYÜK SELİMİYE C. |
| 3 | MİHRİMAH SULTAN (İSKELE) C. |
| 4 | VALİDEİ ATİK C. |
| 5 | VALİDEİ CEDİD C. |
SELATİN CAMİLERİMİZ HAKKINDA DETAYLI BİLGİLER
Selatin camileri, Osmanlı İmparatorluğu döneminde sultanların yaptırdıkları camilere verilen ad olup ilçemizdeki selatin camileri şunlardır:
BEYLERBEYİ HAMİD-İ EVVEL CAMİİ
Camii, Beylerbeyi’nde iskeleden çıkınca solda deniz kenarındadır. İstavroz Sarayı’nın Hırka-i Şerif Dairesi’nin yerine yapılmıştır. Sultan I. Abdülhamit
annesi adına inşa ettirmiştir. Padişah ve oğlu Sultan II. Mahmut bilhassa yazın Cuma namazlarını burada kılarmış. Beylerbeyi Cami ya da diğer bilinen adıyla
Hamid-i Evvel Camii İstanbul'un Beylerbeyi semtinde bulunan 18. yüzyıl yapısı bir selatin camisidir. İstanbul’daki yalı camilerinin en güzellerinden kabul edilen
yapı[2], eski Beylerbeyi (Istavroz) Sarayı’nın Hırka-i Şerif hücresi dairesinin bulunduğu yere Sultan I. Abdülhamid tarafından annesi Rabia Sermi Sultan’ın anısına
yaptırılmış ve 15 Ağustos 1778’de ibadete açılmıştır.[3] Padişahın Bahçekap’da inşa ettirdiği külliyenin doğal bir devamı olarak görülür.[2] Kimi kaynaklara göre
caminin mimarı dönemin Baş Mimarı Mehmed Tahir Ağa’dır; kimi kaynaklara göre mimarı belirsizdir.[3] Cami Barok üslüpta olup taşıyıcı duvarları kesme taştan
inşa edilmiştir. Merkezi tek kubbeli mihrab üstü yarım bir kubbe ile vurgulanmış sekizgen tabana oturan bir yapıdır. Ana giriş deniz tarafındandır. Günümüzde
kullanılmayan bu girişin hemen önünde caminin önüne gelen padişahın ata binişini kolaylaştıracak biniş taşı bulunur.[3] Son cemaat yerine deniz tarafından onbir
basamaklı bir merdivenle çıkılmaktadır. Son cemaat yerinin doğusunda küçük bir oda yer almaktadır. Bu odanın kayyum odası olarak düşünülmüş olması
muhtemeldir 55 pencereli ve iç mekânda kalem işleriyle süslü duvarlarda hem Osmanlı hem de Avrupa çinileri göze çarpar. Kubbe kasnağında Yesârîzâde’nin
celî sülüsle yazdığı ve 1945 yılındaki tamirde hattat Halim’in yenilediği “esmâ-i hüsnâ” bir kuşak halinde dolanır.[2] Caminin zemini sürekli su akıntılarının
etkisinde olduğundan inşasından kısa bir süre sonra 1810 – 1811 yıllarında II.Mahmut’un devrinde değişikliğe uğramıştır. Son cemaat yeri değiştirilmiş ve
minaresi yıkılarak iki yeni minare eklendiği gibi caminin güneyine muvakkithane, deniz kıyısında dört cepheli çeşme ve muvakkithanenin yanına hünkar dairesi
inşa edilmiştir.[3] 19. yüzyıl boyunca çeşitli onarımlar geçiren yapı, 1894 depreminde büyük hasar gördü. 1969 yılında ciddi bir restorasyondan
geçmiştir. Beylerbeyi Camisi 13 Mart 1983 tarihinde bitişiğinde bulunan Debreli İsmail Paşa yalısında çıkan yangında kubbesinin ahşap bölümü zarar görerek
çökmüştür. Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından hızlı bir şekilde restore edilerek 29 Mayıs 1983 tarihinde tekrar ibadete açılmıştır. 2013 yılında Vakıflar müdürlüğü
tarafından başlatılan restorasyon çalışmaları sona ermiş ve cami tekrar açılmıştır. Şu an halen kullanılır vaziyettedir.
BÜYÜK SELİMİYE CAMİİ
Selimiye Kışlası yanında 1801–1805 tarihlerinde Sultan III. Selim tarafından inşa ettirilmiştir.
Büyük Selimiye Camii, Padişah III. Selim tarafından Barok ve Osmanlı mimarisi tarzlarında yaptırılmış, İstanbul'un Üsküdar semtinde bulunan tarihi cami.
İstanbul'un Üsküdar semtinde bulunan cami Padişah III. Selim'in saltanatı döneminde inşa edilmiştir. Yapım tarihleri konusunda 1789-1807[1] veya 1801-1805[2]
tarih aralıkları gibi farklı dönemler öne sürülmektedir. Selimiye Camii hakkında Hadika yazarı Hafız Hüseyin Efendi şu bilgiyi vermektedir: Banisi, Sultan Selim
Han-ı Salis'tir. Eyüp camiini tecdid ve ihya buyurduktan sonra Bina Emini olan rical-i Devlet-i Aliyye’den Uzun Hüseyin Efendi bu camiye dahi Bina Emini tayin
olunup 1216 (1801) senesi yapımına başlanıp, 1220 Muharreminin 5. günü (5 Nisan 1805) tamamen bitmiş olup ibadete açılmıştır. Sultan III. Selim’in sırkâtibi
Ahmet Efendi Ruznamesi’ne göre, 23 Zilhicce 1216 (26 Nisan 1802) pazartesi günü, yapılan bir merasimle Kavak Sarayı mahallinde ihya gerde-i şahane olan
ta’limli asker kışlağı kurbınde bir camii şerif bina ve ihyası için temel atılarak inşasına başlanmıştır.[3] Caminin mimarı bilinmemektedir. Cami konum olarak yapımı
Nisan 1805'te tamamlanan Selimiye Kışlası yakınında bulunmaktadır. Cami inşa edilirken aynı zamanda sebil, çeşme ve vaktin doğru tespiti için kullanılan
muvakkithane ile birlikte inşa edilmiştir. Selimi adıyla anılan tomar ipekli, diba, kadife ve kumaş imalathaneleri camiye akar sağlamak için yaptırılmıştır. Kumaş
tezgahlarının bulunduğu alan 1894 depremi ile yıkılmıştır ve bugün çocuk parkı olarak kullanılmaktadır. Caminin yakınına bir hamam yaptırılmıştır.[4] Günümüzde
çocuk kütüphanesi olarak kullanılan yapı ise döneminde sıbyan mektebi olarak inşa edilmiştir. Batı anlayışının geleneksel anlayışlara uyumlaştırıldığı Nizam-ı
Cedid döneminin etkisiyle mahallesi ilk kez şehir planlaması gereklerine uygun tasarlanır. Caminin yapım gayeleri ise hem Selimiye Kışlasında kalacak askere
hem de yeni oluşturulan mahalleye ibadethane ve çevresindeki eserlerle, binalarla gerekli sosyal imkanları sağlamaktır. 1950'li yıllarda ve 2004 yılında tadilat ve
restorasyon geçirmiştir.
Mimari Özellikleri
Cami mimari planı kare formda olup barok stilindedir ve kare harim merkezi tek kubbe ile örtülmüştür.[5] Caminin beş pencere dizisine sahip 14.60 m çapındaki
kubbesi, dört küçük kubbeyle desteklenmiştir.[6] Mihrabı ve minberi somaki adlı kızıl veya yeşil renkte olabilen, bu camide ise gri tonu kullaılan, damarlı ve çok
sert bir porfir türü mermerden yapılmıştır. Cami bunun yanında mermer işçiliği ve ahşap işçiliği bakımından 19. yüzyılın ilk önemli örneklerinden birisidir. Bunun
göstergesi sadece içte değil dış cephede de görülebilir. Dış cephesinde kuşevleri de bulunmaktadır.
MİHRİMAH SULTAN KÜLLİYESİ
Üsküdar Meydanda bulunan eseri Mimar Sinan, Kanuni Sultan Süleyman’ın kızı Mihrimah Sultan adına yapmıştır. Nisan-Mayıs aylarında Bayezid yangın
kulesinin yakınlarından bakıldığında; sabah gündoğumunda iki minaresi arasında güneşin doğuşu ve akşam gün batımında ayın batımı çok güzel
izlenmektedir. Mihrimah’ın anlamı ise güneş ve aydır.
Mihrimah Camii, veya İskele Camii, İstanbul'un Üsküdar ilçesinde meydanda bulunan Mimar Sinan'ın Kanuni Sultan Süleyman'ın Hürrem Sultan'dan olan kızı
Mihrimah Sultan için yaptığı camidir. Sinan'ın erken dönem eserlerindendir. Kubbesi üç yanından yarım kubbelerle desteklenmiştir, ama ön cephede yarım kubbe
yoktur. Nisan ve Mayıs aylarında Bayezid yangın kulesinden veya o bölgedeki yüksek bir noktadan İskele Camii'sine doğru bakıldığında; sabah gündoğumunda
İskele Camii'nin iki minaresi arasından güneşin doğuşu ve akşam gün batımında ise (Hicrî takvime göre her ayın 14'ünde) ayın doğuşu izlenebilmektedir.
Aynı kuleden batı ufkuna Edirnekapı istikâmetine doğru bakılır ise; Mihr-î Mah Sultan Edirnekapı Külliyesi'nde de, sabah ayın akşam da güneşin batışı
izlenebilmektedir. Mihr-î Mah Güneş ve Ay manasına gelmektedir.
ESKİ VALİDE CAMİİ
Eski Valide Camii ve Külliyesi (müftülük kayıtlarına göre Atik Valide Camii) İstanbul'un Üsküdar ilçesinde II. Selim'in eşi, III. Murat'ın ise annesi Afife Nur-Bânû
Valide Sultan tarafından Mimar Sinan'a yaptırılmış olan camii ve külliye. Yapılış tarihi 1583'tür. Mimarî Külliye, cami, medrese, tekke, sıbyan mektebi, kervansaray,
hamam, darülkurra, darüşşifa'dan oluşur. Caminin kubbesi altı dayanak üstündedir. İki yanından ikişer yarım kubbeyle çevrelenmiştir. Dışarı doğru çıkıntılı mihrab
tarafından beşinci yarım kubbe bulunmaktadır. Mihrab tarafındaki çiniler, İznik çinilerinin en güzel örneklerindendir.
YENİ VALİDE SULTAN KÜLLİYESİ
III. Ahmet’in annesi Gülnuş Emetullah tarafından 1708-1710 yılları arasında Lale Devri baş mimarı Kayserili Mehmet Ağa’ya yaptırılmıştır. Kare planlıdır.
İkişer şerefeli iki minaresi vardır. Eserin yazıları Hezarfen Mehmet Efendi’nin eseridir.
Yeni Valide Camii, diğer bilinen adıyla Valide-i Cedid Camii, İstanbul'un Üsküdar ilçesinde Uncular Caddesi ve Hakimiyet-i Milliye Caddesi üzerinde II. Mustafa
ve III. Ahmet'in annesi Emetullah Râbi'a Gülnûş Sultan tarafından yaptırılmış olan camiidir. 1708-1711 yılları arasında Kayserili Mehmed Ağa tarafından
yapılmıştır. Kare planlıdır. Basık şekilli kubbesi dört kemerle dört yarım kubbenin meydana getirdiği sekiz köşe üzerine oturur. İkişer şerefeli iki minaresi vardır.
